Horstermeerpolder, Midden-Nederland, NL
Een landschap met een geheim: landschapsplan voor de Horstermeerpolder
De Nieuwe Horstermeer, een toekomst vanuit de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Door de verdergaande verstedelijking is de identiteit en het landschappelijke karakter van de NHW onder druk komen te staan. Een nieuw beleid, met als motto “bescherming door ontwikkeling”, stimuleert nieuwe ontwikkelingen, als deze worden geplaatst in een ruimtelijke visie die de ontwikkeling begeleidt en controleert en de NHW in een nieuw daglicht zet. In deze studie wordt de ontwikkelingsopgave voor de Horstermeerpolder in het hart van het vechtplassengebied onderzocht.
De NHW is een uniek historisch fenomeen. Als buitengebied voor de randstad is het een landschapspark van nationale betekenis. Dit park bestaat uit een reeks van karakteristieke landschappen: plassen, veenontginningsgebieden en polders. De Horstermeer is als droogmakerij uniek in deze reeks. Naast de zichtbare structuren als forten, bunkers en accessen bevat de NHW ook onzichtbare lagen. In de Horstermeerpolder is het geheim van de NHW gestold in het agrarische polderlandschap. Sporen in dit productielandschap maken je hier attent op: de lage horizon, de grote openheid van het landschap, de lange lijnen, de geheimzinnige routes en het oneindige wachten op de inundatie. Deze poëtische kwaliteiten worden in deze studie ingezet om nieuwe ontwikkelingen in de polder te sturen. Er ontstaat een dynamisch nieuw landschap dat de spanning tussen het natte en het droge opzoekt en als zodanig de NHW op een nieuwe manier “zichtbaar” maakt. Door de introductie van nieuwe ruimtelijke dragers wordt de polder verdeeld in twee thema’s. Hierdoor krijgen alle gewenste ontwikkelingen een plek zonder dat ze elkaar in de weg te zitten, ze kunnen naast elkaar bestaan en elkaar uitbuiten en versterken. Tevens zorgen ze met elkaar voor een hernieuwde beleving van de NHW.
De productiepolder (bedrijven + wonen + landbouw)
Het woon – en bedrijfsmilieu in de Horstermeerpolder sluit als geen ander aan bij het karakter van een productiepolder waarbij pragmatiek en ondernemersgeest voorop staat. De Middenweg blijft de ontsluitingsweg voor bewoners en bedrijven. De verkaveling loodrecht op de Middenweg maakt het mogelijk om met enkele spelregels de bebouwing in een zone langs deze weg te verdichten. Hierdoor kan de bedrijvigheid zich blijven ontwikkelen en kunnen interessante nieuwe woonmilieus ontstaan. Naast de nog aanwezige landbouwbedrijven is er in de polder steeds meer behoefte aan kleinschalige agrarisch gerelateerde activiteiten. Een deel van de polder kan op kleine schaal hiervoor ontwikkeld worden. Hierbij worden de verkaveling en de lange lijnen van de polder uitgebuit.
De ontspannen polder (natuur + recreatie)
In het nieuwe inrichtingsplan worden de ringdijk en het watervierkant als ruimtelijke structurerende elementen versterkt. Het water langs de ringdijk wordt verbreedt, het profiel van de dijk versterkt en de dijk toegankelijk gemaakt voor toeristisch gebruik. De ringdijk wordt hierdoor een duidelijke begrenzing langs de rand van de polder en een landschappelijke drager van de polder. Een nieuw waterbergingssysteem gekoppeld aan deze ringdijk verbeterd de waterkwaliteit van het Vechtplassengebied, die ontstaat door de waterzuigende werking van de dieper gelegen polder. In dit gebied ontstaat een hoog dynamisch watersysteem met rietmoeras als natuurgebied. De openheid van de polder blijft gehandhaafd, het contrast met de omringende plassen blijft aanwezig en er ontstaat een constante dynamiek tussen nat en droog. Het watervierkant, in het midden van de polder, wordt toegankelijk en ruimtelijk zichtbaar gemaakt met recreatieve paden en een dubbele bomenrij.
Cliënt: Client Stimuleringsfonds Voor Architectuur I.s.m. Project Bureau Nieuw Hollandse Waterlinie
Team: Machiel Spaan (M3H Architecten) En Natascha Van Den Ban